Luister naar je lichaam

Voeding en leefstijl tijdens je zwangerschap

Je hoeft jezelf geen overdreven beperkingen op te leggen wat betreft werk, voeding, lichaambeweging en seksualiteit. Het lichaam van een vrouw is erop gebouwd een kind te kunnen dragen. Dat neemt niet weg dat het soms een hele belasting is, zowel geestelijk als lichamelijk. Het kan zijn dat je niet meer alles in hetzelfde tempo en met hetzelfde gemak kan doen als voor de zwangerschap. Luister dan naar je lichaam en neem voldoende rust. Bedenk dat het een tijdelijke periode is en dat het ook niets mis is wat er allemaal in je lichaam gebeurt of gaat gebeuren.

Meer informatie over:

Vitamines


Als je voor je zwangerschap foliumzuur slikt, verklein je de kans op een kind met een open ruggetje. Het advies is om al vier weken voordat je zwanger wilt worden te beginnen met foliumzuur (dagelijks één tabletje van 0,4-0,5 mg). Ga hiermee door tot je tien weken zwanger bent. Foliumzuur kun je zonder recept bij een drogist of apotheek kopen.
Ook wordt er in de winter geadviseerd om extra vitamine D te gebruiken gedurende je zwangerschap. Vrouwen met een donkere huidskleur wordt geadviseerd om alle seizoenen vitamine D te gebruiken. De aanbevolen dosering is tien microgram per dag.

Zwangeren die extra vitamines en mineralen willen gebruiken, wordt aangeraden een multi-preparaat speciaal voor zwangeren te kiezen en hiervan de aanbevolen dosis te gebruiken. Deze levert de goede hoeveelheid foliumzuur en vitamine D op en is veilig.

Voeding

Een goede voeding tijdens de zwangerschap is extra belangrijk. Gedurende de gehele zwangerschap is je kindje afhankelijk van de voeding die jij gebruikt. Dat betekent niet dat je tijdens je zwangerschap “voor twee” moet eten. Wel is het belangrijk dat je gevarieerd eet. Tijdens de zwangerschap zijn er een aantal producten waarvan wij adviseren ze juist niet te eten of met mate te eten.

Toxoplasmose: Dit is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet. Deze infectie kan tot aangeboren afwijkingen bij je kind leiden.Toxoplasmose voorkom je door:

  • Geen half (rauw) vlees te eten, zoals (half) rauwe rosbief, biefstuk, tartaar, filet americain en ossenworst.
  • De kattenbak alleen met handschoenen te verschonen
  • Bij het werken in de tuin (of spelen in een zandbak) altijd handschoenen dragen
  • Groentes altijd goed wassen

Listeria: Dit is een bacterie die in kazen kan zitten die gemaakt zijn van rauwe melk. Ook in andere rauwe producten (zoals rauwe groente, kip, vis en vlees) kan de Listeria-bacterie groeien wanneer deze producten te lang worden bewaard in de koelkast. Volwassenen worden hier zelden ziek van, maar je kind is er wel gevoelig voor. Als de kaas van rauwe, ongepasteuriseerde melk is gemaakt, staat er meestal ”au lait cru” op de verpakking. Deze mag je dan niet eten. Gepasteuriseerde of gesteriliseerde kazen mag je dus wel eten. Wees ook voorzichtig met gerookte vis in een vacuumverpakking. Hier wordt steeds vaker de Listeriabacterie gevonden. Koop daarom je rauwe of gerookte vis vers bij de visboer. (vette) Vis is overigens heel goed voor de hersenontwikkeling van jullie ongeboren kind!Vitamine A: Dit is op zich een goede vitamine, maar in de zwangerschap mag je er niet teveel van hebben. Een teveel aan vitamine A kan aangeboren afwijkingen bij je kind veroorzaken.Een teveel aan vitamine A voorkom je door:

  • Niet meer dan één keer per week lever te eten.
  • Niet meer dan één keer per dag een boterham leverworst, leverpastei of iets dergelijks te eten.
  • Eet of drink alleen multivitaminen die speciaal voor zwangeren zijn.

Wil je meer lezen over voeding en zwangerschap dan kun je terecht op de website van het voedingscentrum.

Roken, alcohol en drugs

Roken, alcohol en drugs kunnen een nadelige invloed hebben op je vruchtbaarheid, de zwangerschap en de gezondheid van je toekomstige kindje. Dat geldt ook voor meeroken. Dus als je de rook van iemand anders inademt. Roken, alcohol en drugs kunnen ook de vruchtbaarheid van je partner beïnvloeden. Tips en adviezen over stoppen met roken kan je vinden op in deze brochure. Hieronder kun je een filmpje bekijken waarin andere vrouwen hun ervaringen vertellen over stoppen met roken tijdens de zwangerschap.

Reizen

Vliegen mag in de zwangerschap tot een bepaald aantal weken. Dit hebben ze vast gesteld omdat ze willen voorkomen dat er een (vroegtijdige) bevalling in het vliegtuig zal plaatsvinden. De grens verschilt per vliegtuigmaatschappij, maar zal ongeveer rond de 30-34 weken liggen. Zit je nog voor deze grens dan is vliegen geen probleem, maar zorg wel dat je (op lange vluchten) veel beweegt en veel (water) drinkt.

Vaccinaties worden liever niet gedaan tijdens de zwangerschap. Vaccinaties die wel mogen in de zwangerschap zijn: Hepatitis B, tetanus en DTP. Probeer dus landen waar je andere vaccinaties voor nodig hebt te vermijden. Zo ook met malariagebieden. Anti-malaria medicatie zijn over het algemeen gevaarlijk voor het kind. Er bestaan wel veiligere middelen, maar die kunnen niet garanderen dat je geen malaria krijgt. Malaria tijdens de zwangerschap leidt tot bloedarmoede en vroeggeboorte. Let in andere landen ook altijd goed op hygiëne tijdens een vakantie. Vooral zwangeren lopen een verhoogd risico op diarree met uitdroging als gevolg. Check ook altijd hoe de medische voorzieningen zijn geregeld in het land van bestemming. Denk ook aan een reisverzekering en controleer in de polis of ze reizen tijdens de zwangerschap hebben opgenomen.

Zon

In de zwangerschap kun je door toename van hormonen en hierdoor een toename van pigment in je huid last krijgen van een zwangerschapsmasker. Dit zijn vlekker in het gezicht die pas na lange tijd weer weg trekken. Ook krijg je het in de zwangerschap eerder warm en raak je eerder oververhit. Ga dus niet in de volle zon zitten, draag een zonnehoed en gebruik zonnebrandcreme met een hoge beschermingsfactor.

Duiken

Van de Nederlandse vereniging van Duikgeneeskunde is het advies om niet te duiken in de zwangerschap. Het maakt hierbij niet uit hoeveel weken zwanger je bent.

Zuurstof uit een tank is van andere samenstelling dan de zuurstof in de lucht. Eigenlijk bevat te tank teveel zuurstof. Normaal is dit niet erg, maar als je zwanger bent deel je natuurlijk de zuurstof met je kind. Dan kan het zijn dat er zelfs aangeboren afwijkingen bij het kind kunnen optreden. Daarnaast is het mogelijk dat de vliezen breken of dat er een luchtembolie op treedt (een luchtbel in de bloedbaan) en dit is zeer gevaarlijk voor jou en natuurlijk de baby. Dus duiken pas weer na de zwangerschap!

Sporten

Er zijn diverse onderzoeken gedaan naar sporten tijdens de zwangerschap. Hieruit is gebleken dat sporten tijdens de zwangerschap een positief gevolg kan hebben voor moeder en kind.

Sommige onderzoeken wezen uit dat er minder keizersnede en tang-of pompverlossingen worden gedaan bij vrouwen die rustig door sporten tijdens de zwangerschap. Er is geen verhoogd aantal miskramen of vroeggeboorten gezien bij sportende vrouwen. Om te blijven sporten moet je wel aan een aantal dingen goed in de gaten houden:

  • Je moet een gezonde ongecompliceerde zwangerschap hebben
  • Een half uur sporten is het beste
  • Als je zwangerschap vordert moet je minderen in de duur, frequentie en de intensiteit van de inspanningen
  • Bouw de activiteit op en stop niet abrupt.
  • Laat je pols niet teveel stijgen. Probeer je hartslag rond de 140-150 per min te houden
  • Luister naar je lichaam. Veel harde buiken vooral na het sporten kunnen een teken zijn dat je te intensief bent bezig geweest. Bespreek dit dan met ons.
  • Doe geen sporten met een hoog risico op stoten en vallen op je buik (zoals boksen of worstelen) of sporten op plaatsen waar minder zuurstof is (zoals bergbeklimmen, wandelen op grote hoogte, duiken of parachutespringen)
  • Wees voorzichtig; je hebt een groter risico op blessures door soepelere gewrichten en banden. Je hebt minder coördinatie en je balans verandert ook.

Dus ben je voor de zwangerschap al vertrouwd met een sport dan kun je die tijdens de zwangerschap meestal voortzetten, verlaag alleen je tempo en de duur. Heb je twijfel over je sport of andere vragen, vraag het gerust.

Wat is goed voor jou en je kindje?

Zwangerschap & werk als je in loondienst bent

Zwangerschapsverlof

Je hebt recht op minstens zestien weken uitkering in verband met de bevalling. De uitkering in verband met de bevalling is net zo hoog als je ziektewetdagloon, oftewel honderd procent. Ontvangt je werkgever de uitkering, dan kan hij tijdens het verlof je salaris doorbetalen. Krijg je de uitkering zelf, dan mag je werkgever die op je salaris in mindering brengen.

Wanneer met verlof?

Wanneer je zwangerschapsverlof precies ingaat, kun je in overleg met je werkgever bepalen. Je kunt tussen de vier tot zes weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum stoppen met werken. Je mag in ieder geval niet werken vanaf vier weken voor die datum en tot zes weken na de bevalling.

Verlof na de bevalling

Je hebt altijd recht op minstens tien weken verlof na de bevalling. Ben je bijvoorbeeld zes weken van tevoren gestopt met werken en is de baby twee weken te laat, dan worden er twee weken opgeteld bij de acht verlofweken die je nog over hebt.

Als het nog niet lukt om te werken?
Is je verlof afgelopen maar lukt het niet om te werken? Als je niet kunt werken als gevolg van de bevalling of zwangerschap, dan heb je maximaal 52 weken aaneengesloten recht op een ziektewetuitkering. De uitkering is net zo hoog als je ziektewetdagloon.

Ziekte

Ben je voorafgaand aan je bevallingsverlof ziek vanwege je zwangerschap? Dan heb je recht op een Ziektewetuitkering. De hoogte daarvan is gelijk aan je Ziektewetdagloon. Je werkgever heeft in dit geval geen eigen risico. Alleen als de ziekte niets met de zwangerschap te maken heeft, ontvang je ziekengeld volgens dezelfde regels als voordat je zwanger was.

Ontslag

Je mag niet worden ontslagen als je zwanger bent en ook niet tijdens de eerste twaalf weken na de bevalling. Alleen in speciale gevallen is ontslag mogelijk. Dit is het geval bij bijvoorbeeld ontslag: – op staande voet – om dringende redenen – bij faillissement – als je zelf ontslag neemt.

Je mag nooit ontslagen worden omdat je zwanger bent. Als je solliciteert, mag je niet afgewezen worden vanwege je zwangerschap. In een sollicitatiegesprek hoef je daarom niet te melden dat je zwanger bent.

WW-uitkering: Loopt je contract af tijdens de zwangerschap, dan kun je een WW-uitkering aanvragen. Je hebt in dat geval recht op ziekengeld in verband met de bevalling. Geef de zwangerschapsverklaring hiervoor zelf af bij de uitvoeringsinstelling.

Fysiek zwaar werk

Tijdens de zwangerschap mag je niet verplicht worden om zwaar lichamelijk werk te doen, zoals zwaar tillen, trekken, duwen of dragen. Zeker in de laatste drie maanden voor de bevalling is het beter om dit zware werk zoveel mogelijk te beperken. Twijfel je, overleg dan met de (bedrijfs)arts. In de laatste drie maanden van de zwangerschap mag je ook niet verplicht worden om vaker dan één keer per uur te bukken, te hurken of te knielen.
Zelf ontslag nemen: Neem je zelf ontslag tijdens je zwangerschap? Je hebt alleen recht op ziekengeld in verband met de bevalling indien je binnen tien weken gaat bevallen.

Kinderbijslag

Je ontvangt kinderbijslag voor ieder kind waar je voor zorgt. Wanneer je de geboorte van het eerste kind aangeeft bij de gemeente, krijg je een aanvraagformulier om dit te regelen. Bij een volgend kind is het voldoende om een wijzigingsformulier in te vullen.

Ouderschapsverlof

Wil je na de bevalling tijdelijk minder werk? Maak gebruik van je recht op ouderschapsverlof. Dit is een tijdelijke, onbetaalde vorm van verlof, bestemd voor de opvoeding en verzorging van je kind. De bestaande arbeidsovereenkomst blijft tijdens het ouderschapsverlof van kracht. Regels hierbij zijn:

  • Zowel jij als je partner kunnen ouderschapsverlof opnemen. Dit is niet afhankelijk van het aantal uren dat je werkt.
  • Je dient ten minste één jaar bij je huidige werkgever in dienst te zijn
  • Je kunt voor ieder kind onder de acht jaar éénmaal ouderschapsverlof opnemen. Ouders van meerlingen kunnen voor ieder kind ouderschapsverlof opnemen.

Hoeveel verloftijd je per week kunt opnemen, hangt af van je dienstverband. Je hebt recht op maximaal dertien keer het aantal uren dat je per week werkt. Werk je bijvoorbeeld 24 uur per week, dan heb je dus recht op maximaal 312 uur ouderschapsverlof. Dit betekent in de standaardvorm dat je zes maanden lang twaalf uur verlof per week kunt opnemen. Wil je het ouderschapsverlof anders invullen, bijvoorbeeld meer uren verlof per week of minder uren verlof per week voor een langere periode? Maak een plan en leg je voorstel aan je werkgever voor. Overigens kan je werkgever zich verzetten tegen een andere vorm van ouderschapsverlof.

Veilig en gezond werken

Hier heb je recht op. Een werkgever is verplicht om de gezondheid van jou en je kind tijdens de zwangerschap en periode van borstvoeding te beschermen. Dat betekent dat hij in die tijd het werk zo moet organiseren dat je veilig en gezond kunt werken en dat het werk geen negatieve invloed heeft op de zwangerschap of borstvoeding. Uitgangspunt is dat je tijdens de zwangerschap en periode van borstvoeding zoveel mogelijk je eigen werk kunt blijven doen, in je eigen functie en op je eigen werkplek.

Wanneer vertel je dat je zwanger bent?

Vertel je werkgever zo snel mogelijk dat je zwanger bent. Pas daarna heb je recht op de wettelijke bescherming tijdens de zwangerschap en periode van borstvoeding. Bij ons krijg je een zwangerschapsverklaring mee met de vermoedelijke datum van de bevalling. Je werkgever geeft deze verklaring aan de uitvoeringsinstelling die je uitkering tijdens het verlof verzorgt.

Borstvoeding tijdens werk

Je kunt in werktijd borstvoeding geven of kolven totdat je kind negen maanden is. Je mag hiervoor maximaal een kwart van je werktijd gebruiken. Maak al voor de bevalling met je werkgever afspraken over hoe je de voeding wilt gaan regelen. Je werkgever dient een geschikte, afsluitbare ruimte beschikbaar te stellen voor het voeden of kolven. Is dat niet mogelijk, dan krijg je de gelegenheid zelf een plek te regelen of naar de baby toe te gaan.

Zwangerschap & werk als je zelfstandig ondernemer bent

Heb ik als zelfstandig ondernemer recht op een zwangerschapsuitkering?

Als zelfstandig ondernemer heb je recht op een uitkering van ten minste zestien weken tijdens en na je zwangerschap. Deze uitkering heet de Zelfstandig en Zwanger-regeling (ZEZ). Je komt in aanmerking voor een ZEZ als je voldoet aan één van de volgende voorwaarden:

  • Je bent zelfstandige met of zonder personeel.
  • Je bent zelfstandig beroepsbeoefenaar, bijvoorbeeld freelancer, artiest, huisarts, alfahulp of particuliere huishoudelijke hulp.
  • Je bent meewerkend echtgenote/partner van een zelfstandige.
    Aanvragen ZEZ-uitkering
  • Je vraagt de uitkering uiterlijk twee weken voor de gewenste ingangsdatum aan bij het UWV. Met je aanvraag stuur je de zwangerschapsverklaring mee. Het UWV kan je ook vragen naar kopieën van belastingaanslagen.

Ingangsdatum ZEZ
De periode waarin je een ZEZ-uitkering ontvangt, is ten minste zestien weken en gaat in zes tot vier weken voor de dag na je vermoedelijke bevallingsdatum. Je hebt altijd recht op minstens tien weken ZEZ-uitkering na uw bevalling.

ZEZ en de urennorm
Als je in het jaar voor je bevalling ten minste 1.225 uur als zelfstandige hebt gewerkt, ontvang je de maximale uitkering. De maximale uitkering is gelijk aan het minimumloon. Werkte je in het jaar voorafgaand aan je bevalling minder dan 1.225 uur, dan is je uitkering lager. De hoogte van de ZEZ is dan afhankelijk van je winst in het voorafgaande jaar. Dat geldt ook als je meewerkend echtgenote bent.

Vrijwillig verzekerd bij UWV
Als je een vrijwillige verzekering hebt afgesloten bij uitkeringsinstantie UWV, kun je ook recht hebben op een ZEZ-uitkering. Je krijgt dan alleen een ZEZ-uitkering als die hoger is dan het bedrag waarop je recht hebt op grond van je vrijwillige verzekering.

Voor meer informatie en voor het bestellen van (gratis) brochures kun je terecht bij de Informatietelefoon van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: 0800 – 9051 (gratis).